HANEDAN NEREDE ÖLDÜ NEREYE GÖMÜLDÜ? (18.12.2014 Türkiye)

Hazırlayan: Dr. İbrahim Pazan

Osmanoğulları için 90 sene önce sürgün kanununun çıktığı 3 Mart 1924 günü, son padişah Sultan Mehmed Vahideddin Han, son halife Abdülmecid Efendi ve şehzade unvanını taşıyan 35 kişiyle birlikte ailenin toplam 37 erkek üyesi bulunuyordu. Padişah ve şehzade kızları olan ve “sultan” denilen kadın üyelerin sayısı ise 42 idi. Bu 79 kişinin tamamı İstanbul’da doğmuştu. Şu anda bunların hiçbiri yaşamıyor. 50 yıllık sürgün sırasında 16 şehzade ve 14 sultan dünyaya geldi. Bunlardan 3 şehzade ve 7 sultan vefat etti. Sürgünün bittiği 1974 yılından bu yana geçen 40 yıl içinde de 13 şehzade ve 5 sultan doğdu. Bunlardan 1 şehzade vefat etti. Osmanlı Hanedan Ailesi’nden bugün 25 şehzade ve 12 sultan hayattadır. Geçen hafta üzücü bir haberle sarsıldık. 1994’te Nice’te vefat eden Şehzade Mehmed Orhan Efendi’nin mezarının ilgisizlik nedeniyle boşaltılıp kemiklerinin Nice Mezarlığı’ndaki toplu mezar diyebileceğimiz bir kemik çukuruna atıldığını yüreğimiz yanarak öğrendik.

 

Böyle müessif bir olayla bir daha karşılaşmamak adına, Osmanlı Hanedan Ailesi’nin sürgüne gönderilen 37, sürgün sırasında doğan 3, sürgünden sonra doğan 1 olmak üzere bugün artık hayatta olmayan 41 erkek üyesinin; yine sürgüne gönderilen 42, sürgün sırasında doğan 7 olmak üzere vefat etmiş toplam 49 kadın üyesinin mezarlarının nerelerde bulunduğunu aşağıdaki listede veriyoruz.

 

1924’ten sonra vefat eden padişah, halife ve şehzadeler:

 

1. Sultan Mehmed Vahideddin Han (1861-1926) İtalya’nın San Remo şehrinde vefat etti. Vefatından 48 gün sonra Şam’daki Sultan Selim Camii haziresindeki Hanedan Kabristanı’na defnedildi.

2. Halife Abdülmecid Efendi (1868-1944) Paris’te vefat etti. Kızının 10 sene boyunca cenazesini İstanbul'a defnettirmek için verdiği mücadele netice vermedi. Nihayet 1954'te Medine’ye götürülerek Baki Kabristanı’na defnedildi.

3. Mehmed Selim Efendi (1870-1937) Beyrut’un 16 km kuzeyindeki Cünye kasabasında vefat etti. Kabri Şam’daki Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’ndadır.

4. Mehmed Ziyaeddin Efendi (1873-1938) İskenderiye’de veremden vefat etti. Buradaki Ömer Tosun Paşa Türbesi’ne defnedildi. Bu türbenin 1950’deki yol inşaatında istimlak edilerek yıkılması üzerine kemikleri Kahire’deki Abbasiye Kabristanı’na nakledildi. Burada 3 sene bekledikten sonra 1953’te Hıdiv Mehmed Tevfik Paşa Türbesi’ne defnedildi.

5. Mehmed Seyfeddin Efendi (1874-1927) Nice’te vefat etti. Cenazesi Şam’a götürülerek Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’na defnedildi.

6. İbrahim Tevfik Efendi (1874-1931) Nice’te vefat etti. Orada defnedildi.

7. Mehmed Abdülkadir Efendi (1878-1944) İkinci Dünya Harbi günlerinde bir hava hücumu sırasında Sofya’da vefat etti. Kabri Sofya’dadır.

8. Ahmed Nuri Efendi (1878-1944) Fransa'nın Nice şehrine 150 kilometre mesafedeki Digne kasabasında vefat etti. Yaygın rivayete göre bir parkta ölü bulunmuştur. Cenazesi kimsesizler mezarlığına defnedildi.

9. Ahmed Nihad Efendi (1883-1954) Beyrut’ta vefat etti. Cenazesi Şam’a götürülerek Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’na defnedildi.

10. Mehmed Burhaneddin Efendi (1885-1949) New York’ta vefat etti. Cenazesi gemiyle İstanbul’a getirildi. Türkiye’ye kabul edilmemesi üzerine Beyrut limanı üzerinden Şam’a götürüldü. Kabri buradaki Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’ndadır.

11. Ömer Hilmi Efendi (1886-1935) İskenderiye’de vefat ederek buradaki Ömer Tosun Paşa Türbesi’ne defnedildi. Daha sonra türbenin istimlak edilerek yıkılması üzerine kemikleri 1953’te Kahire’deki Hıdiv Abbas Hilmi Paşa (Hıdiv Mehmed Tevfik Paşa) Türbesi’ne nakledildi.

12. Mehmed Cemaleddin Efendi (1890-1946) Beyrut’ta vefat etti. Orada defnedildi.

13. Abdürrahim Hayri Efendi (1894-1952) Yılbaşı gecesi Paris’te bir otel odasında uyku ilacı içerek intihar etti. Orada Bobigny Müslüman Mezarlığı’na, annesi Peyveste Hanımefendi'nin yanına defnedildi.

14. Mehmed Abdülhalim Efendi (1894-1926) Paris’te sirozdan vefat etti. Cenazesi Şam’a götürülerek Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’na defnedildi.

15. Osman Fuad Efendi (1895-1973) Nice’te vefat etti. Vasiyeti üzerine 5 gün sonra Paris'teki Bobigny Müslüman Mezarlığı’na defnedildi.

16. Ömer Faruk Efendi (1898-1969) Kahire’de vefat edip orada defnedildi. 1977’de kemikleri Mahmud Namık Efendi’ninkilerle birlikte Çemberlitaş’taki Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi’ne nakledildi.

17. Ahmed Nureddin Efendi (1901-1944) Paris’te zatülcenpten öldü. Orada Bobigny Müslüman Mezarlığı’na defnedildi.

18. Mehmed Abdülaziz Efendi (1901-1977) Nice’te vefat etti. Nice’teki Doğu Yakası Mezarlığı’na defnedildi.

19. Mahmud Şevket Efendi (1903-1973) 50 yıllık sürgünün bitmesine bir yıl kala Fransa’nın Bagnols-sur-Cèze kasabasında vefat etti. Orada defnedildi.

20. Ali Vasıb Efendi (1903-1983) İskenderiye’de vefat etti. Orada defnedildi. Kemikleri oğlu Osman Selaheddin Efendi tarafından İstanbul’a getirilerek 15 Mayıs 2007 günü Eyüp Sultan Camii’nde kılınan namazın ardından Sultan Mehmed Reşad Han Türbesi haziresine defnedildi.

21. Mehmed Şerefeddin Efendi (1904-1966) Beyrut’ta vefat etti. Cenazesi Şam’a götürülerek Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’na defnedildi.

22. Ahmed Tevhid Efendi (1904-1966) Beyrut’ta vefat etti. Orada defnedildi.

23. Mehmed Abid Efendi (1905-1973) Beyrut’ta vefat etti. Cenazesi Şam’a götürülerek Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’na defnedildi.

24. Mehmed Abdülkerim Efendi (1906-1935) New York’ta bir otel odasında Rus ajanları tarafından tabancayla öldürüldü. New York’ta Mount Olivet Mezarlığı’na defnedildi. Kabir yeri tam olarak belli değildir.

25. Mehmed Nizameddin Efendi (1909-1933) İsviçre’nin Locarno şehrinde veremden vefat etti. Kahire’ye defnedildi. 1967’de kemikleri Çemberlitaş’taki Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi’ne nakledildi.

26. Mehmed Orhan Efendi (1909-1994) Nice’te vefat etti. Nice’teki Doğu Yakası Mezarlığı’na defnedildi. 2010’da Nice Belediyesi, mezar yeri kullanma ruhsatı bedelinin yıllarca ödenmemesi ve ailesine ulaşılamamasını gerekçe göstererek kemiklerini 11. adadaki mezarından çıkarıp aynı mezarlıktaki 3 numaralı kemik çukuruna (ossuaire) attı.

27. Mehmed Nazım Efendi (1910-1984) 50 yıllık sürgün bittikten sonra İstanbul’da vefat etme mutluluğuna erişen iki şehzadeden biridir. Dedesi Sultan Mehmed Reşad Han’ın Eyüp’teki türbesinin haziresine defnedildi.

28. Mehmed Fahreddin Efendi (1911-1968) New York’ta vefat etti. Orada Ferncliff Mezarlığı’na defnedildi.

29. Osman Ertuğrul Efendi (1912-2009) Sürgünün bitmesinden sonra da New York’ta yaşamaya devam etmesine rağmen İstanbul’a bulunduğu bir sırada vefat etti. Dedesi Sultan İkinci Abdülhamid Han’ın Çemberlitaş’taki türbesinin haziresine defnedildi.

30. Mehmed Ertuğrul Efendi (1912-1944) Kahire’de menenjitten vefat etti. Abbasiye Kabristanı’na defnedildi. 1950’de Hıdiv Mehmed Tevfik Paşa Türbesi’ne nakledildi.

31. Ömer Fevzi Efendi (1912-1986) Amman’da vefat etti. Cenazesi İstanbul’a getirilerek dedesi Sultan Mehmed Reşad Han’ın Eyüp’teki türbesinin haziresine defnedildi.

32. Mahmud Namık Efendi (1914-1963) Nasır idaresince 5 yıl 4 ay hapsedildi. Bir gün beyin kanaması geçirerek felç oldu. 3 gün sonra da vefat etti. Cenaze namazı hapishanede kılındı. Kahire'de defnedildi. 1977’de kemikleri Çemberlitaş’taki Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi’ne nakledildi.

33. Necib Ertuğrul Efendi (1914-1994) Viyana’da vefat etti. Orada defnedildi.

34. Mahmud Hüsameddin Efendi (1916-1966) Beyrut’ta Fransız idaresi sırasında bir Fransız askerinin başına vurması sonucu malul hale geldi. Beyrut’ta vefat ederek orada defnedildi.

35. Alâeddin Efendi (1917-1999) Sofya’da vefat etti. Orada defnedildi.

36. Süleyman Sadeddin Efendi (1917-1985) Ticaret için gittiği Riyad’da vefat etti. Orada defnedildi.

37- Burhaneddin Cem Efendi (1920-2008) New York’ta vefat etti. Orada defnedildi.

38. Cengiz Efendi (1925-1950) Komünistlerin suikastı sonucu Paris’te öldürüldü. Paris’te Bobigny Müslüman Mezarlığı’na defnedildi.

39. Osman Efendi (1925-1934) Budapeşte’de vefat etti. Orada Gül Baba Türbesi haziresine defnedildi.

40. Hasan Orhan Efendi (1946-2010) Kahire’de kanserden vefat edip orada defnedildi.

41. Nihad Reşad Efendi (1978-1978) 3 aylıkken Londra’nın batısında Marlow’da vefat edip Woking’de Brookwood Mezarlığı’na defnedildi.

 

1924’ten sonra vefat eden sultanlar:

 

1. Seniha Sultan (1852-1931) Nice’te vefat etti. Cenazesi Şam’a götürülerek Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’na defnedildi.

2. Mediha Sultan (1856-1928) Fransa’nın Menton şehrinde vefat etti. Nice’te defnedildi.

3. Fatma Saliha Sultan (1862-1941) Kahire’de vefat etti. Orada Hıdiv Mehmed Tevfik Paşa Türbesi’ne defnedildi.

4. Nazime Sultan (1866-1947) Beyrut’un Cünye kasabasında vefat etti. Kabri Şam’daki Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’ndadır.

5. Hadice Sultan (1870-1938) Beyrut’ta nüzül inerek vefat etti. Kabri Şam’daki Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’ndadır.

6. Zekiye Sultan (1872-1950) 1952’de kadınlar için çıkan izne dahi yetişemeden Fransa’nın İspanya sınırına yakın Pau kasabasında bir otel odasında vefat etti. Bir İstanbul Ermenisi olan otel sahibi, Sultan ve eşi Plevne kahramanı Gazi Osman Paşa’nın oğlu Ali Nureddin Paşa’dan vefatlarına kadar ücret almadı. Paşa da Sultan’dan 2 yıl sonra 85 yaşında vefat etti. Her ikisinin de Pau’daki kabir yeri belli değildir.

7. Fehime Sultan (1875-1929) Nice’te vefat etti. Cenazesi Şam’a götürülerek Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’na defnedildi.

8. Fatma Naime Sultan (1876-1945) Tiran’da vefat etti. Orada defnedildi.

9. Fatma Sultan (1879-1932) Sofya’da vefat etti. Kabri Sofya’da Orlandovtsi Merkez Mezarlığı'ndadır.

10. Münire Sultan (1880-1939) Nice’te vefat etti. Orada defnedildi.

11. Behiye Sultan (1881-1948) Kahire’de vefat etti. Orada Abdülhalim Paşa Türbesi’ne defnedildi.

12. Naile Sultan (1884-1957) İstanbul’da vefat etti. Yahya Efendi Dergâhı haziresine defnedildi.

13. Rukiye Sultan (1885-1971) İstanbul’da vefat etti. Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

14. Ayşe Hamide Sultan (1886-1960) İstanbul’da vefat etti. Yahya Efendi Dergâhı Şehzade Kemaleddin Efendi Türbesi haziresine defnedildi.

15. Şadiye Sultan (1886-1977) İstanbul’da vefat etti. Çemberlitaş’taki Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi’ne defnedildi.

16. Adile Sultan (1887-1973) Paris’te vefat etti. Orada Bobigny Müslüman Mezarlığı’na defnedildi..

17. Emine Nemika Sultan (1888-1969) İstanbul’da vefat etti. Yahya Efendi Dergâhı haziresine defnedildi.

18. Refia Sultan (1891-1938) Beyrut’ta vefat etti. Cenazesi Şam’a götürülerek Sultan Selim Camii Hanedan Kabristanı’na defnedildi.

19. Emine Atiye Sultan (1891-1978) İstanbul’da vefat etti. Çemberlitaş’taki Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi haziresine defnedildi.

20. Fatma Ulviye Sultan (1892-1967) İzmir’de vefat etti. Çengelköy Mezarlığı’na defnedildi.

21. Rukiye Sabiha Sultan (1894-1971) 1952’deki izinden sonra genellikle İstanbul’da yaşadı ve burada vefat etti. Rumelihisarı’ndaki Aşiyan Mezarlığı’na defnedildi.

22. Arife Kadriye Sultan (1895-1933) Nice’te vefat etti. Orada defnedildi.

23. Fatma Zehra Sultan (1895-1965) İstanbul’da vefat etti. Çemberlitaş’taki Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi’ne defnedildi.

24. Emine Naciye Sultan (1896-1957) İstanbul’da vefat etti. Yahya Efendi Dergâhı Şehzade Kemaleddin Efendi Türbesi'nde babası Şeehzade Selim Süleyman Efendi'nin kabrine defnedildi.

25. Behiye Sultan (1900-1950) İskenderiye’de vefat etti. Kahire’de Hıdiv Mehmed Tevfik Paşa Türbesi’ne defnedildi.

26. Fatma Gevheri Sultan (1904-1980) İstanbul’da vefat etti. Çemberlitaş’taki Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi haziresine defnedildi.

27. Hadice Şükriye Sultan (1906-1972) Kahire’de vefat etti. Çemberlitaş’taki Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi’nde babası Yusuf İzzeddin Efendi'nin kabrine defnedildi.

28. Rukiye Sultan (1906-1927) Budapeşte’de vefat ederek oradaki Gül Baba Türbesi haziresine defnedildi.

29. Hayriye Sultan (1908-1943) Beyrut’ta vefat etti. Kahire’de Abbasiye Kabristanı’na defnedildi. 1950’de Hıdiv Tevfik Türbesi’ne nakledildi.

30. Lütfiye Sultan (1910-1997) Riyad’da vefat etti. Cenazesi İstanbul’a getirilerek dedesi Sultan Mehmed Reşad Han’ın Eyüp’teki türbesinin haziresine defnedildi.

31. Emine Mukbile Sultan (1911-1995) 1952'deki izinden sonra zaman zaman İskenderiye'den İstanbul'a gelir birkaç ay kalırdı. Eşi Ali Vasıb Efendi’nin 1983’te vefatından sonra da İskenderiye’de ikamete devam etti. İstanbul'da bulunduğu sırada hastalanıp vefat etti. Dedesi Sultan Mehmed Reşad Han’ın Eyüp'teki türbesinin haziresine defnedildi.

32. Rebia Nilüfer Sultan (1912-1997) New York’ta vefat etti. Orada defnedildi.

33. Hadice Dürrüşehvar Sultan (1914-2006) Londra’da vefat etti. Woking’de Brookwood Mezarlığı’na defnedildi.

34. Mihriban Mihrişah Sultan (1916-1987) İstanbul’da vefat etti. Sultan İkinci Mahmud Han Türbesi haziresine defnedildi.

35. Ayşe Masume Fethiye Sultan (1916-1944) Kahire’de vefat etti. Orada defnedildi.

36. Mihrişah Selçuk Sultan (1920-1980) Monaco’da vefat etti. Kahire’de defnedildi.

37. Fatma Samire Sultan (1920-2000) New York’ta vefat etti. Orada defnedildi.

38. Fatma Neslişah Sultan (1921-2012) İstanbul’da vefat etti. Rumelihisarı’ndaki Aşiyan Mezarlığı’nda annesi Rukiye Sabiha Sultan’ın yanına defnedildi.

39. Mihrimah Sultan (1922-2000) Amman’da vefat etti. Cenazesi İstanbul’a getirilerek dedesi Sultan Mehmed Reşad Han’ın Eyüp’teki türbesinin haziresine defnedildi.

40. Hamide Nezahat Sultan (1923-1998) Fransa’nın Bagnols-sur-Cèze kasabasında vefat etti. Orada defnedildi.

41. Zehra Hanzade Sultan (1923-1998) Paris’te vefat etti. Rumelihisarı’ndaki Aşiyan Mezarlığı’nda annesi Rukiye Sabiha Sultan’ın yanına defnedildi.

42. Bidar Sultan (1924-1924) 2 aylıkken vatandan çıktı. 5 ay sonra Budapeşte’de vefat etti. Orada Gül Baba Türbesi haziresine defnedildi.

43. Safvet Neslişah Sultan (1925-2014) İstanbul’da vefat etti. Karacaahmet Mezarlığı’nda annesi Fatma Meziyet Hanım’ın yanına defnedildi.

44. Necla Hibetullah Sultan (1926-2006) Madrid’de vefat etti. Rumelihisarı’ndaki Aşiyan Mezarlığı’nda annesi Rukiye Sabiha Sultan’ın yanına defnedildi.

45. Fevziye Sultan (1928-2014) Paris’te vefat etti. Paris’in banliyösü Thiais’de Val-de-Marne Mezarlığı’na defnedildi.

46. Mübeccel Bezmialem Sultan (1929-1993) İstanbul’da vefat etti. Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

47. Fatma Necla Sultan(1933-2010) Zürich’te vefat etti. Orada defnedildi.

48. Hürrem Sultan (1939-1999) Nice’te vefat etti. Orada defnedildi.

49. Iskra Sultan (1949-2009) Hamburg’da vefat etti. Orada defnedildi. 

 

Bu yazı, Türkiye Gazetesi'nin 18 Aralık 2014 tarihli nüshasında yayınlanmıştır.